Δημοτικη μουσικη σε διαφορες περιοχες: 6β) Κρητικη μουσική

20ος αιώνας - Η εξέλιξη της Κρητικής Μουσικής

Ήρθε λοιπόν η ώρα που η Κρήτη ένιωσε πάλι ελεύθερη μετά την φυγή των Τούρκων. Ο Κρητικός λαός νιώθει ανεξάρτητος και αυθόρμητα η επιθυμία για αναγέννηση σ όλους τους τομείς δίνει τη δύναμη να ξεπεραστούν οι δυσκολίες, κυρίως οικονομικές και το βλέμμα να ορθωθεί ξανά περήφανο. Στα μουσικά πράγματα όμως οι εξελίξεις δεν θα ξεκινήσουν απ το μηδέν. Οι αιώνες που πέρασαν άφησαν στο νησί μια μουσική κληρονομιά τεράστια. Οι ρίζες των κλασσικών χρόνων έχουν καρπίσει και με τις βυζαντινές βάσεις αλλά και τις ενετικές, όπως αργότερα τις τουρκικές επιρροές, έχουν δημιουργήσει μια ισχυρή μουσική παράδοση για όλο το νησί.

Βέβαια το έντονο φυσικό ανάγλυφο της γης, που δυσκολεύει την επικοινωνία των κατά τόπους πληθυσμών, έχει δώσει στην κάθε περιοχή την δική της μουσική κληρονομιά. Ακόμα κι αν όλη η ηχητική κληρονομιά στηρίζεται σε κοινές βάσεις, οι τοπικές ιδιομορφίες είναι χαρακτηριστικές. Μέσα στο κλίμα των γενικών ανακατατάξεων και τις μετακινήσεις πληθυσμών η Κρήτη στέλνει το πρώτο κύμα μεταναστών στο εξωτερικό αλλά δέχεται και το προσφυγικό κύμα απ τα παράλια της Μ. Ασίας. Από εκεί θα υπάρξει μια ακόμα επιρροή καθώς η μουσική παράδοση των προσφύγων είναι έντονη.

Οι επιρροές αυτές, ειδικότερα στις περιοχές εγκατάστασης των προσφύγων, είναι έντονες και θα δώσουν με την σειρά τους καινούρια ακούσματα που θα χαρακτηριστούν αργότερα σαν ρεμπετοκρητικά.

Η γενικότερη οικονομική ανέχεια δεν γίνεται να ξεριζώζει απ την ψυχή των κρητικών την αγάπη για τη μουσική.

Ετσι οι νέοι μουσικάντορες που αρχίζουν να εμφανίζονται μπορεί να μην έχουν την δυνατότητα επαγγελματικής ενασχόλησης με την μουσική, αλλά έχουν στα χέρια τους μια μουσική παράδοση αιώνων και το πάθος να δουλέψουν πάνω σ' αυτή. Ετσι σιγά σιγά αρχίζει να διαφαίνεται το μουσικό θαύμα που θα επιτελεστεί για την κρητική μουσική στον 20ο αιώνα.

Το γραμμόφωνο κάνει την εμφάνισή του, έστω και σε περιορισμένο αριθμό, και ο λαός συρρέει σε γλέντια και γάμους για να ακούσει μουσικούς που ξεπετιούνται σε κάθε γωνιά της Κρήτης. Μουσικούς που μεταφέρουν και αποδίδουν την τοπική μουσική παράδοση ο καθένας με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Κάθε μελωδία που ακούγεται είναι τόσο παλιά όσο και νέα. Αυτός ο επαγγελματικός ερασιτεχνισμός αποδίδει τους πρώτους καρπούς.

Μια γενιά μουσικών εμφανίζεται που έμελλε να αλλάξει την ροή και την δυναμική της Κρητικής μουσικής. Αυτοί οι μπροστάρηδες των εξελίξεων αρχίζουν να γίνονται γνωστοί σε ευρύτερους κύκλους. Αρχίζουν να γίνονται αρεστοί σε τοπικές κοινωνίες με διαφορετικά ακούσματα. Πηγαίνοντας από τόπο σε τόπο μεταφέρουν τους δικούς τους ήχους εκεί και αυτοί με την σειρά τους και εκμεταλλευόμενοι το πηγαίο ταλέντο τους, αποτυπώνουν και φιλτράρουν τα εκεί ακούσματα. Οι αλληλοεπιρροές γίνονται εντονότερες με την είσοδο του ραδιοφώνου. Τα Ανώγεια, εκεί ψηλά στον Ψηλορείτη γίνονται μια απ τις μητροπόλεις της λύρας και κάθε αρεστός στους Ανωγειανούς καλλιτέχνης, εξασφαλίζει το εισιτήριο της αποδοχής για όλη την Κρήτη.

Στην στιχουργική θεματολογία εκτός απ τα ριζίτικα και τις μαντινάδες τα πιο σύγχρονα βιώματα αρχίζουν να γίνονται κι αυτά αθάνατα, τραγουδισμένα απ τα χείλη των τροβαδούρων της εποχής.