Δημοτικη μουσικη σε διαφορες περιοχες: 2) Αρβανιτικη μουσικη των ηπειρωτων

Το παρακατω αρθρο ειναι αυτούσιο απόσπασμα από το υπό έκδοσιν βιβλίο του Θανάση Μωραΐτη με τίτλο "Αρβανίτικα Τραγούδια απ' όλη την Ελλάδα"

Η μεγαλύτερη κατά σειρά ομάδα, μετά από αυτήν της νοτίου Ελλάδας, σε πληθυσμό, είναι αυτή της Ηπείρου. Εκτείνεται στη δυτική Ήπειρο, την άλλοτε αποκαλούμενη και Τσαμουριά. Περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του δυτικού τμήματος του νομού Θεσπρωτίας (πλην του νοτιοδυτικού άκρου και μερικών χειμερινών βλάχικων εγκαταστάσεων στα πεδινά) και το βόρειο μέρος του νομού Πρέβεζας, καθώς και τη Μουσιωτίτσα, χωριό του νοτιοδυτικού τμήματος του νομού Ιωαννίνων.

Η μουσική αυτής της ομάδας είναι ποτισμένη από αυτήν του τόπου που κατοικούν και λόγω εδαφικής συνέχειας, είναι συγγενική με αυτήν της νοτίου Αλβανίας. Πρέπει να τονιστεί, ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να μιλά κανείς για στεγανές μουσικές παραδόσεις με μόνο κριτήριο το εθνογλωσσικό. Ολόκληρη η Ήπειρος, αλλά και η νότια Αλβανία, είναι μία πολιτισμική περιοχή στην οποία κυριαρχεί ένα συγκεκριμένο μουσικό ιδίωμα, η πεντατονική πολυφωνία, την οποία συναντούμε και στους ελληνόφωνους και στους αλβανόφωνους και στους βλαχόφωνους. Αλλά η σημερινή μορφή των τραγουδιών, όσων μιλούν ακόμα τα Αρβανίτικα, έχει βαθύτατα επηρεαστεί από την αρτο-πρεβεζάνικη νοτιοηπειρώτικη ελληνόφωνη μουσική παράδοση.

Παλιότερα υπήρχαν πολλά αρβανίτικα τραγούδια. Μόνο τρία από αυτά έχουν εκδοθεί σε κασέτες εμπορίου, από τα οποία γνωστότερο είναι το "Σάλιω μόι σαλιούσε". Είναι σίγουρο ότι τραγουδιούνται και άλλα, ακόμα και τώρα, σε πανηγύρια και γιορτές, αλλά κατά τα λεγόμενα των γεροντότερων, ένα πολύ μεγαλύτερο ρεπερτόριο, σε μεγάλο βαθμό κοινό στις δύο θρησκευτικές ομάδες, συρρικνώθηκε και από συνειδητή "πολιτισμική επιλογή" της χριστιανικής ομάδας, κυρίως, μετά την αποχώρηση των μουσουλμάνων.

Αναμφίβολα ακολούθησε τη συρρίκνωση της ίδιας της γλωσσικής ομάδας, καθώς από ανατολάς προς δυσμάς, η χρήση της αρβανίτικης γλώσσας περιορίζεται σημαντικά. Υπάρχει μία μαρτυρία στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, ότι στην αποστολή του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου το 1956 στο Σούλι και στη Σαμονίβα, οι ερευνητές κατέγραψαν στο τότε ακόμα αλβανόφωνο χωριό Γλυκή (στον κάμπο του Φαναρίου), μία ηλικιωμένη γυναίκα που, ενώ δεν γνώριζε την Ελληνική, τραγουδούσε ελληνικά τραγούδια που της τα μάθαιναν τα κοριτσάκια του χωριού, μαρτυρία που ίσως δείχνει τη συνειδητή στροφή της κοινότητας, και τη δύναμη επιβολής του ελληνόγλωσσου ρεπερτορίου.

Σημείωση για το προηγούμενο άρθρο περί δημοτικής μουσικής:

Υπαρχει αρβανιτικος πληθυσμος μεσα στην Αθηνα και μαλιστα στο κεντρο της πολης στην συνοικια της Πλακας η οποια ηταν παντα αρβανιτικη συνοικια εξ' ου και το ονομα της (πλιακ στα αρβανιτικα ειναι ο γέρος, ο παλιος).