Βυζαντινη μουσικη
Η μουσικη της Ορθοδοξης εκκλησιας, των Βαλκανιων και της Ρωσιας που ονομαζεται ετσι, επειδη καλλιεργηθηκε στο Βυζαντιο την περιοδο της ακμης του, αποτελει σπουδαια περιοχη του μουσικου στερεωματος. Οι βυζαντινες συνθεσεις ειναι ενα ιδιαιτερο ειδος μελωδικων συνθεσεων, με ιδιοτυπη τεχνοτροπια και εχει τις βασεις του στην αρχαια ελληνικη μουσικη.
Η παρακμη της αρχαιας ελληνικης μουσικης σημειωνεται με το χριστιανισμο, οταν η μουσικη περιοριζεται σχεδον στην ψαλμωδια.
Βεβαια η μουσικη της πρωτοχριστιανικης περιοδου δεν ειναι καθαρα ελληνικη γιατι στοιχεια εβραικα, χαλδαικα και συριακα ειχαν εισχωρησει σε αυτη.
Στη βυζαντινη περιοδο δεν υπαρχει μουσικη στις ευρωπαικες χωρες. Μονο ο κρυφα προσευχομενος χριστιανος στη βαση της ελληνορωμαικης θεωριας διαμορφωνει δικη του μελωδια, η οποια στηριζεται στη μουσικη απαγγελια, το λεγομενο Αμβροσιανο μελος. Το δευτερο ειναι το Γρηγοριανο που λεγεται και καντους πλανους και διατηρειται μεχρι και σημερα στη δυτικη εκκλησια. Το Γρηγοριανο μελος αυξησε τους τεσσερις τροπους σε οχτω.
Στην ιδια εποχη -11ος αιωνας μΧ- αναγεται και η σημερινη ονομασια των φθογγων και θεωρειται οτι ανηκει στον Γκουιντο ντ' Αρετσο.
Η πρωτη περιοδος της βυζαντινης μουσικης φθανει ως τον 4ο αιωνα. Την περιοδο αυτη κυριαρχει η απλη μελωδια, δηλαδη μονοτονη και ομοφωνη κατα την οποια ολοι μαζι εψαλλαν τον ιδιο φθογγο η σε αντιφωνια πρωτης και ογδοης, χωρις αλλους συνδυασμους. Οι μελωδιες ηταν τονισμενες σε υμνους των Πατερων της εκκλησιας και στους ψαλμους του Δαβιδ.
Τον 4ο αιωνα θεσπιστηκε απο τη Συνοδο της Λοαδικειας κανονισμος που καθιερωνε τους ψαλτες ενω ως τοτε εψαλλε ολο το εκκλησιασμα.
Κατα τη δευτερη περιοδο (5ος αιωνας - 7ος αιωνας μχ) η μουσικη γινεται πιο πλουσια και ισοτιμη με την ποιηση. Η ολη μουσικη δημιουργια της περιοδου χαρακτηριζεται ως βυζαντινη μελουργια. Οι υμνοι αρχιζουν και στρεφονται εναντιον των αιρεσεων, καθως οι αιρετικοι καλλωπιζαν υπερβολικα τις συνθεσεις τους για σκοπους προσηλυτισμου.
Οι αρχες του 6ου αιωνα ειναι ο χρυσος αιωνας της βυζαντινης τεχνης της εκλησιας με την εμφανιση του Ρωμανου, του Πινδαρου της εκκλησιαστικης ποιησης οπως και του Ανδρεα, Επισκοπου Κρητης.
Η τριτη περιοδος αρχιζει απο τον Ιωαννη το Δαμασκηνο (περιφημο θεολογο,φιλοσοφο και υμνογραφο) και φτανει μεχρι τον Ιωαννη τον Κουκουζελη (12ος αιωνας) ο οποιος αναμορφωσε και συμπληρωσε το γραφικο συστημα της βυζαντινης μουσικης.
Τοτε δημιουργηθηκε συγκροτημενο συστημα απο εκκλησιαστικα ασματα, καταρτιστηκε η Οκτωηχος (εργο του Ιωαννη Δαμασκηνου) οπου χρησιμοποιηθηκαν και τα τρια γενη της μουσικης (διατονικο, χρωματικο και εναρμονιο), και η μουσικη αναπτυχθηκε σε πληρη τεχνη.
Σημειωση 1: Οι φθογγοι του Αρετσο που εβαλε στις πρωτες συλλογες υμνου στον Ιωαννη το Βαπτιστη (σε αυτους τους φθογγους οπως προαναφερθηκε αναγεται η σημερινη ονομασια των φθογγων):
UT queant lexia
REsinare fibris
MIra gestorum
FAmuli tuorum
SOLve polluti
LAbil reatum
SAncte Johannes
Τον 16ο αιωνα οι Ιταλοι μετετρεψαν το UT σε DO.
