Fado (juliad)
Η μουσική fado είναι η μουσική ψυχή της Πορτογαλίας. Είναι ίσως μια από τις πιο παλιές *αστικές* μουσικές. Η ιστορία της fado, λέει πως προέρχεται από τον ήχο των κυμάτων που χαϊδεύει τα αυτιά των ναυτικών που νοσταλγούν την πατρίδα τους.
Τα θέματα της έχουν παραμείνει τα ίδια στα χρόνια: πεπρωμένο, ερωτική προδοσία, θάνατος και απόγνωση. Τραγουδιέται σαν μοιρολόι για τους ναυτικούς που λείπουν ή χάθηκαν για πάντα. Μα πάνω απ’ όλα, την διακρίνει αυτό που ονομάζεται longing, βαθιά νοσταλγία, πόθος. Είναι θλιμμένη και λυπημένη μουσική και όταν ερμηνεύεται σωστά, το κοινό συχνά ξεσπά σε δάκρυα.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, ήταν η μουσική που ακουγόταν στους δρόμους, τις ταβέρνες και τα πορνεία των Alfama και Mouraria, φτωχών περιοχών του λιμανιού Lisbon. Η Fado τραγουδιέται από άντρες και γυναίκες, τους fadistas και συνοδεύεται από πορτογαλέζικη κιθάρα. Έφτασε στην ακμή της στα μισά του 20ου αιώνα. Τα κύρια ονόματα αυτής της περιόδου είναι οι Alfredo Marceneiro, Amalia Rodrigues, Maria Teresa de Noronha και Armandinho και Jaime Santos (κιθαρίστες). Μα η fadista που γνώρισε την μουσική αυτή στον υπόλοιπο κόσμο είναι η Amalia Rodrigues, που τραγουδούσε ως τον θάνατο της, το1999. Θεωρείται η diva της fado. Λατρεύεται σαν θεά στην πατρίδα της και έχει φανατικούς θαυμαστές στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Η fado διηγείται απραγματοποίητα όνειρα, χαμένους έρωτες, και την απέραντη θλίψη του ανικανοποίητου. Πηγάζει από την μοιρολατρική άποψη της ζωής. Το κοινό της, νιώθει περισσότερο, παρά ακούει, και μάλιστα, αν κάποιος ή κάποια fadista αδυνατεί να συγκινήσει τον κόσμο, διακόπτουν την ερμηνεία! Όταν όμως το τραγούδι ματώσει τις καρδιές των ακροατών, απαγορεύουν την είσοδο άλλων στον χώρο, μέχρι το πέρας του.
Συνήθως η προτίμηση είναι να είναι fadista-γυναίκα στη σκηνή. Φαίνεται πως οι πορτογάλοι πιστεύουν ότι το longing, τον λυγμό αυτόν της ψυχής, η γυναικεία φωνή τον αποδίδει καλύτερα. Η τραγουδίστρια στέκεται όρθια στη σκηνή, φορώντας μαύρο φόρεμα και σάλι στους ώμους. Το τραγούδι της το συνοδεύει με κινήσεις μόνο των χεριών. Το σώμα παραμένει ακίνητο. Είναι μαγεία. Μετά από μια πετυχημένη fado performance η ατμόσφαιρα είναι γεμάτη από ένα είδος θρησκευτικού δέους και ηλεκτρισμού.
Σήμερα, υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που προσπαθούν να αναβιώσουν τη fado, δίνοντας της και νέα, σύγχρονα στοιχεία.