Λιζέτα Καλημέρη - Ζητήστε το χάρισμα και θα σας δοθεί

Από Κιθάρα wiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση


Το καλύτερο και καταλληλότερο σκηνικό για μια συνάντηση-συνέντευξη με αυτή την καλλιτέχνιδα δε θα μπορούσε παρά να είναι ένα απόγευμα Τετάρτης σε μια ηλιόλουστη Θεσσαλονίκη, ζεστή και φιλόξενη. Ένας άνθρωπος που έχει να μοιραστεί πολλά, που έχει να δώσει άλλα τόσα με χαμόγελο και ειλικρίνεια. Ως ερμηνεύτρια μας συγκλονίζει εδώ και χρόνια, ενώ στις επιλογές της χαρακτηρίζεται από προσεγμένες κινήσεις. Μπορεί να μεταδώσει το αίσθημα ελευθερίας που φαίνεται ότι τη διακατέχει και την ωθεί να πετάξει. Ένα εισιτήριο για μια ξεχωριστή πτήση με τη Λιζέτα Καλημέρη!

Από τη Φιλουμένα Ζλατάνου.


Kalimeri.jpg

Με αφορμή τη συναυλία που θα πάρετε μέρος σε μια συναυλία σήμερα, η οποία είναι για φιλανθρωπικό σκοπό, θα ήθελα να μου πείτε εάν πιστεύετε ότι μπορεί η μουσική να αλλάξει τον κόσμο;

Έγραψα ένα τέτοιο θέμα στην έκθεση, στις πανελλήνιες εξετάσεις του 1987, για να περάσω στο πανεπιστήμιο. Το Υπουργείο Νέας Γενιάς ήταν φρέσκο και το ερώτημα ήταν αν οι νέοι μπορούν ν’ αλλάξουν τον κόσμο. Εγώ τότε έπασχα από μία νοσηρή ειλικρίνεια, κάτι το οποίο στάθηκε αφορμή για να αποτύχω στις εξετάσεις, καθώς ενώ έγραψα καλά σε όλα τα μαθήματα, στο συγκεκριμένο μάθημα κατέθεσα την τότε αλήθεια μου, ότι οι νέοι δεν μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, επιχειρηματολογώντας, ότι αυτοί που βλέπω δεν διαβάζουν εφημερίδα (τότε νόμιζα ότι το να διαβάζεις εφημερίδα δείχνει ότι έχεις πάρει στα σοβαρά τη ζωή), κάθονται όλη μέρα στα καφενεία πίνοντας καφέδες, και αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να περάσουν καλά και να πάνε στα πάρτι, κι με αυτό τον τρόπο δεν αλλάζει ο κόσμος... μου ‘βαλαν λοιπόν ένα εννιάρι και αντί για τη Φιλοσοφική βρέθηκα στο τμήμα Νηπιαγωγών του Αριστοτελείου! Αλλά αισθανόμουνα πολύ καλά γιατί είπα την αλήθεια. Αυτός ο κόσμος δεν αλλάζει με αυτόν τον τρόπο ούτε από τους νέους ούτε από τους παλιούς. Σήμερα, θα ‘λεγα ότι οι νέοι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, όχι όμως οι νέοι ηλικιακά αλλά οι νέοι στην καρδιά. Γι’ αυτό λοιπόν επανέρχομαι στο ερώτημά σου για τη σημερινή συναυλία, πολλές φορές τέτοιες εκδηλώσεις μας δίνουν τη δυνατότητα να ξυπνήσει μέσα μας ο νέος, δηλαδή αυτός ο πιο ζεστός εαυτός, ο πιο καρδιακός, αυτός που δεν συνδιαλέγεται μόνο με όρους οικονομικούς, εμπορικούς, που συνδιαλέγεται συνήθως καθημερινά ο εαυτός μας, αλλά που μπορεί να φλερτάρει ακόμα και μ’ αυτό που λέμε ουτοπία. Η συνάντηση έχει μεγάλο νόημα, και για τον κόσμο που έρχεται εκεί και για τους συναδέλφους που δεν τυχαίνει να μαζευτούμε έτσι τόσοι πολλοί και να κάνουμε παρέα επί σκηνής και για τη φλόγα που ανάβει μέσα μας με το κίνητρο αυτό, να κάνουμε κάτι, έστω να τραγουδήσουμε, για όσα αγαπάμε, για όσα θέλουμε να διαμαρτυρηθούμε, για όσα μας ενώνουν, για όσα μας χωρίζουν και θέλουμε να σταματήσουμε να μας χωρίζουν.

Υπάρχει φαντασία στις μέρες μας; Τη χρειαζόμαστε τη φαντασία καταρχάς ή είμαστε πολύ ρεαλιστές;

Η λέξη φαντασία δεν μ’ αρέσει και πάρα πολύ γιατί μπορεί να χρησιμοποιηθεί και αρνητικά. Νομίζω ότι αρνητική φαντασία υπάρχει, αν δεις όλα αυτά τα έργα που στήνονται, όπως οι άρχοντες των δαχτυλιδιών, ο Harry Potter... Αυτό που μας λείπει είναι ματιά που να πετάει, που δεν είναι θέμα φαντασίας, αν σκεφτούμε ότι η ματιά μας είναι πολύ περιορισμένη μέσα από τις αυστηρά εγκεφαλικές μας δυνατότητες. Με μηχανήματα μπορούμε να δούμε πολύ περισσότερα πράγματα απ’ όσα βλέπει το γυμνό μας μάτι, και αυτό και μόνο αποτελεί μια αφορμή, ένα ερέθισμα, για να «φανταζόμαστε» ότι ο κόσμος δεν είναι ακριβώς αυτό που βλέπουμε. Το ίδιο ισχύει και για τα συμπεράσματα που βγάζουμε για τον κόσμο και πάνω στα οποία πατάμε για να χτίσουμε ιδεολογίες. Ας μην είμαστε λοιπόν τόσο σίγουροι και μ’ αυτή την έννοια ας επιστρατεύσουμε λίγη φαντασία, δηλαδή αυτό το αίσθημα που σε κάνει να μην είσαι σκληροπυρηνικός σε ιδεολογίες, να είμαστε πιο ανοιχτοί, πιο ελεύθεροι, να πετάμε λίγο περισσότερο.



Η Λιζέτα Καλημέρη γεννήθηκε «μία ωραία άνοιξη», την ένατη μέρα του Μαΐου, στη Θεσσαλονίκη. Μεγαλωμένη σε ένα περιβάλλον με πολλά ακούσματα λαϊκού, παραδοσιακού και έντεχνου τραγουδιού, το ίδιο το τραγούδι μπήκε, φυσικά και τυχαία, στη ζωή της, παράλληλα με τις σπουδές της στο Παιδαγωγικό τμήμα της Φιλοσοφικής σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από μικρή έπαιζε κιθάρα και τραγουδούσε (παρέα με τη μεγάλη της αδερφή, Μελίνα Κανά) ενώ αργότερα άρχισε να εμφανίζεται σε μουσικούς χώρους της Θεσσαλονίκης τραγουδώντας αγαπημένα της τραγούδια. Πρώτη επαφή με το μικρόφωνο, στην Καστοριά, τον χειμώνα του ‘88 σ’ ένα μικρό υπόγειο μαγαζάκι, το «Απρόοπτο».

Μανώλης Ρασούλης, Σταύρος Κουγιουμτζής, Νίκος Κυπουργός, Λουδοβίκος των Ανωγείων, Νίκος Ξυδάκης, Μαριώ, Μελίνα Κανά, Σωκράτης Μάλαμας, Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Μανώλης Μητσιάς, Μανώλης Λιδάκης, Ελένη Βιτάλη, Χάρις Αλεξίου, ορισμένοι από τους καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργάστηκε, επί σκηνής και στην δισκογραφία.

Το 1994 κυκλοφορεί ο πρώτος προσωπικός της δίσκος, «Πνοή του άνεμου», σε μουσική Γιώργου Καζαντζή. Το 1997 (Δεκέμβριος) κυκλοφορεί ο δεύτερος προσωπικός της δίσκος, «Ζωή λαθραία» σε μουσική Μιχάλη Χανιώτη και ενορχήστρωση του Κώστα Θεοδώρου απ’ όπου ξεχωρίζουν τα τραγούδια «Δυόσμος και Κανέλλα» (πρώτο δείγμα και του στιχουργικού ταλέντου της ερμηνεύτριας) και «Παραβάτες» σε στίχους Θανάση Παπακωνσταντίνου.

Το 2000 (Δεκέμβριος) κυκλοφορεί ο δίσκος «Ο ανθός του τραγουδιού», μία συλλογή που συνοψίζει τις πιο αντιπροσωπευτικές στιγμές της ερμηνεύτριας. Το 2004 έρχεται η «Αφύλαχτη σκοπιά», έπειτα από μία διαδρομή δέκα χρόνων και αρκετών δισκογραφικών συμμετοχών, η Λιζέτα Καλημέρη μετρά τον τρίτο προσωπικό της δίσκο, αυτή τη φορά με τη φροντίδα του Χρίστου Τσιαμούλη και της δισκογραφικής εταιρείας Libra στο δυναμικό της οποίας συγκαταλέγεται πλέον και η Λιζέτα. Τους στίχους τεσσάρων τραγουδιών υπογράφει η ίδια η ερμηνεύτρια. Μία παραγωγή που θα μας πάει μια βόλτα «Εκεί που σμίγουν οι φωνές ανθρώπων και αγγέλων...» όπως λέει κι ένας στίχος.

Το 2005 (Δεκέμβριος) κυκλοφορεί ο δίσκος «Πάντα υπάρχει κάτι» σε μουσική Μιχάλη Χανιώτη. Πρόκειται για έναν δίσκο που ετοίμαζε εδώ και καιρό η Λιζέτα Καλημέρη μαζί με τον Μιχάλη Χανιώτη με τον οποίο είχε συνεργαστεί και στο παρελθόν στη δημιουργία του δίσκου «Ζωή λαθραία».


Έχετε αναφέρει σε συνέντευξή σας ότι «το απολύτως πραγματικό δεν είναι στα πολύ καλά του». Αναρωτιέμαι όμως, δε χρειαζόμαστε όνειρα και οράματα για να προχωράμε;

Ναι, πρέπει να ποθούμε, να καλυτερέψουμε στο μέγιστο βαθμό, κάτι το οποίο απαιτεί να πιστέψουμε στον μέγιστο βαθμό, δηλαδή να ξέρουμε ότι έχουμε τη δυνατότητα να πετάξουμε. Η δυναμική μας είναι ένα όραμα, μπορούμε δηλαδή να γίνουμε τα πάντα...

Αυτό έρχεται λίγο σε αντίφαση με αυτό που είχατε πει σε μια συνέντευξή σας ότι «θέλω να ‘μαι καλά στα χαμηλά μου». Το όριο δεν είναι ο ουρανός; Δεν πρέπει να προσπαθούμε να τον αγγίξουμε;

Από τα χαμηλά ξεκινάνε τα πάντα, το δέντρο για να δώσει ύψος σε κορμό και σε κλαδιά πρέπει να απλώσει πρώτα ρίζες βαθιές, άρα δεν είναι αντίφαση! Ξεκινάμε «να ‘μαι καλά στα χαμηλά», αναφορικά με τον τρόπο ζωής, να μην χρειάζομαι, οπωσδήποτε, την Mercedes για να πάω από την Χαριλάου μέχρι το κέντρο, ας πούμε, αλλά να πηγαίνω και με το λεωφορείο. Αυτό είναι τα χαμηλά, μέσα όμως στην καρδιά είναι τα ψηλά, ο ουρανός είναι εκεί, δηλαδή η απεραντοσύνη της δυνατότητας που έχουμε. Χρειαζόμαστε τα χαμηλά γιατί διαφορετικά θα γίνουμε Ίκαροι, θα φτιάξουμε ψεύτικα φτερά, θα πετάξουμε και μετά θα πέσουμε.

Τι σημαίνει ο όρος καλλιτέχνης; Υπάρχουν πολλοί που δεν τον έχουν αποδεχτεί και θεωρούνται καλλιτέχνες από το κοινό...

Καλλιτέχνης είναι ο δημιουργός, πάνω απ’ όλα, που μας έφτιαξε τόσο ωραίους και τα έκανε όλα λίαν καλώς. Από εκεί και πέρα σαν κι αυτόν κι εμείς, στην ανθρώπινή μας διάσταση, γινόμαστε καλλιτέχνες, δηλαδή προσπαθούμε να φτιάξουμε τα πράγματα λίαν καλώς, να είναι όμορφα με άλλα λόγια., το οποίο θα πει όχι άσχημα. Και ετυμολογικά, όμορφο εννοούμε αυτό που έχει μορφή και άσχημο αυτό που δεν έχει σχήμα. Έτσι, καλλιτέχνης είναι αυτός που θέλει τα πράγματα να έχουν μορφή, να τα φτιάχνει έτσι, όμορφα.

Εσείς δεν είστε καλλιτέχνης;

Τουλάχιστον, επιθυμώ τα πράγματα να είναι όμορφα, αν αυτό με χρίζει καλλιτέχνη, ξέρω ‘γω, είμαι...

Τι ταυτότητα θα θέλατε να έχει το κοινό σας;

Δε μου αρέσει η λέξη ταυτότητα. Μου φαίνεται περιοριστική, λίγο σαν φυλακή. Θα προτιμούσα το κοινό μου να είναι εύπλαστο όπως κι εγώ. Μου αρέσουν γενικά οι άνθρωποι που δεν επιμένουν τόσο σθεναρά στο «εγώ είμαι αυτό», οι άνθρωποι που είναι έτοιμοι να αλλάξουν, να κουνήσουν τα δεδομένα τους, να πάνε παρακάτω, να είναι σήμερα αυτό και αύριο άλλο, και που δεν έχουνε αυτό που λέμε κόλλημα. Μ’ αυτή την έννοια, δε θα αναζητούσα μια ταυτότητα συγκεκριμένη να βάλω στο κοινό μου... Ελεύθεροι θα ήθελα να είναι! Τουλάχιστον να αγαπάνε και να επιθυμούν την ελευθερία...

Τις εκδηλώσεις λατρείας πως τις δέχεστε;

(γελώντας) Τις δέχομαι! Ξέρω ότι ο άνθρωπος έχει ανάγκη να λατρεύει, ζούμε σε μια εποχή όπου ο μύθος έχει πεθάνει. Μάλιστα κάπου έχω διαβάσει κι έναν όρο που λέγεται «απομαγοποίηση», δηλαδή ότι τα πράγματα έχασαν τη μαγεία τους, το μύθο τους. Αυτό κάνει τον άνθρωπο σήμερα να διψάει πάρα πολύ για αυτό το πράγμα, όμως αυτή η δίψα είναι λίγο επικίνδυνη, γιατί πολλές φορές δημιουργούμε είδωλα και στρέφουμε τη λατρεία εκεί που δεν πρέπει κι αυτό μας στερεί την ελευθερία. Ακριβώς μ’ αυτό το σκεπτικό τους θέλω ελεύθερους. Καμιά φορά δηλαδή, κάνω και πλάκα, όταν βλέπω διάφορες εκδηλώσεις λατρείας, λέω «ε, ξεκόλλα, πήγαινε παραπέρα, βρες και τίποτε άλλο»...

Δεν είναι λίγο βίαιο αυτό; Για τον ακροατή ο οποίος σας έχει μυθοποιήσει;

Το κάνω στα πλαίσια του χιούμορ. Απ’ την άλλη το καταλαβαίνω πάρα πολύ και οποιοσδήποτε μπορεί να σηκώσει στις πλάτες του, όσο γίνεται, κάτι τέτοιο με αγάπη και να το στείλει εκεί που πρέπει, κινδυνεύει και να αισθανθεί λίγο υπερηφάνεια, να καβαλήσει το καλάμι, να νιώσει ένας μικρός θεός, και εκεί έγκειται ο κίνδυνος. Αν ξέρει ποιος είναι ο καλλιτέχνης και ποιος του στέλνει τα δώρα, εντάξει, τότε υπάρχει περίπτωση να γίνει διάφανο τζάμι και η λατρεία να περάσει από μέσα του.

Πώς μπορεί να ελεγχθεί η ματαιοδοξία που μπορεί να πηγάσει από αυτό;

Έχει να κάνει με το πόσο αισθάνεται κανείς δημιούργημα δημιουργού ή πόσο αισθάνεται δημιούργημα του εαυτού του. Αν αισθάνεσαι δημιούργημα του εαυτού σου, τότε πραγματικά κινδυνεύεις απ’ αυτό που λες. Αν όμως αισθάνεσαι δημιούργημα δημιουργού, όπως τα πάντα γύρω μας, τότε δεν απειλείσαι από αυτό. Λες ένα ευχαριστώ σ’ αυτόν που σου ‘δωσε το δώρο, το συγκεκριμένο για το οποίο σου απευθύνουν το θαυμασμό, κι είσαι ok.

Τι πρέπει να ακολουθούμε την καρδιά ή το μυαλό;

Πρέπει να ακολουθούμε το μυαλό βουτηγμένο μες στην καρδιά. Είχα γράψει κάποτε ένα στιχάκι σαν μια ευχή, σαν όνειρο, που έλεγε: «Να φτάσει ένα ξημέρωμα νους και καρδιά να σμίξουν και ταξιδιάρικα πουλιά μαζί φωλιά να χτίσουν». Η κανονική θέση του νου είναι στην καρδιά. Το ότι φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε ότι ο νους είναι ο εγκέφαλος είναι διαστροφή, είναι λάθος, είναι ψέμα κι είναι φυλακή. Υποβιβάζει πάρα πολύ τη δυνατότητα του νου. Άνθρωποι οι οποίοι καταφέρνουν να μειώσουν αυτή την απόσταση και να τοποθετήσουν το νου στην πραγματική του θέση, να επιστρέψει δηλαδή ο νους σαν χαμένος Οδυσσέας στην καλή του Πηνελόπη που είναι η ασταμάτητα εργαζόμενη καρδιά, αυτοί ζούνε πραγματικά τη δυνατότητα του νου να βλέπει μ’ ανοιχτά μάτια γιατί από κει βλέπουμε κι όχι από τους οφθαλμούς αυτούς.

Είχε πει ο Λουδοβίκος των Ανωγείων ότι «Το τίμημα του ωραίου είναι η μελαγχολία».
Αξίζουν μερικές στιγμές περιοδικής ευτυχίας τη μετέπειτα μελαγχολία και πόνο;

Δε μου αρέσει να απολυτοποιώ τα πράγματα. Δεν μ’ αρέσει ούτε τη μελαγχολία να κάνω βασίλισσα ούτε τη χαρά. Θέλω μια ελευθερία και σ’ αυτό. Ζούμε σε μια εποχή, η οποία κάποιους ανθρώπους μας κάνει, αντιδραστικά, να υποστηρίζουμε τη μελαγχολία, διότι από την άλλη μεριά υπάρχει το καθήκον της ευτυχίας, με σκοπό την κατανάλωση καθώς μόνο όταν έχουμε κέφι καταναλώνουμε. Άρα οφείλουμε να φοράμε αυτή τη χαρούμενη μάσκα για να εξυπηρετούμε την αγορά. Μ’ αυτή την έννοια ας κάνουμε λίγη παρέα και με το βάθος μας, ακόμα κι αν έχει λίγο φως εκεί μέσα, αντί να είμαστε μονίμως σ’ αυτή την πλαστική ευτυχία. Η απελπισία, όμως, είναι έγκλημα, δεν κάνει να απελπιζόμαστε. Μπορούμε να παίζουμε μ’ αυτό, όπως για παράδειγμα κάνεις μια βουτιά μες στο βυθό και φτάνεις ως εκεί που πάει η ανάσα σου, δεν κάθεσαι να σκάσεις, σ’ ενδιαφέρει να πας να δεις τι έχει και πιο μέσα και ολοένα και λιγοστεύει το φως, αλλά μόλις νιώσεις ότι κινδυνεύεις να μην ανασάνεις, δίνεις μία και πετάγεσαι πάνω.

Αναφέρετε πολύ συχνά τη λέξη ελευθερία... Τι σημαίνει ελεύθερος; Και πως το πετυχαίνουμε αυτό;

Το πρώτο πράμα που απειλεί την ελευθερία μας είναι τα όρια του εαυτού μας, αυτού που θεωρούμε εαυτό. Αυτό το οποίο προσπαθούμε να χτίσουμε γύρω από τον εαυτό μας, συνήθως καταντάει μια ανελέητη φυλακή. Καμιά φορά κοιτάζω τα πουλιά που πετάνε και σκέφτομαι ότι πετάνε, επειδή δεν ξέρουν ότι πετάνε, δεν το σκέφτονται, ενώ άμα βάλεις μανία και αυτοσκοπό να είσαι, να σε βλέπεις ότι είσαι, να έχεις ταυτότητα ότι είσαι φτερωτός, πουλί, τότε γίνεσαι Ίκαρος. Πρέπει να πετάξουμε αυτά τα βαρίδια του εγωισμού με λίγα λόγια. Ελεύθερος εννοώ όχι σκλάβος του εγωισμού

Τι σηματοδοτούν η επιτυχία και η αποτυχία και ποιο απ’ τα δυο μας βοηθάει καλύτερα;

Εξαρτάται τι στόχους βάζει ο καθένας. Η υποκειμενική μου άποψη είναι ότι είναι πολύ απλά τα πράγματα που απασχολούν τον άνθρωπο. Δυο έννοιες θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω είναι η ζωή κι ο θάνατος και μέσα σ’ αυτά ο έρωτας. Ο έρωτας είναι αυτός που σε απαλλάσσει και από τα δεσμά της ζωής, από την στενή δηλαδή πραγματικότητα, γιατί ο ερωτευμένος ίπταται και από την απειλή και από τα δεσμά του θανάτου. Άρα λοιπόν επιτυχία για μένα είναι να είναι κανείς, μονίμως σ’ αυτή την ροή που έχει ο ερωτευμένος, ώστε να μπορεί να είναι δημιουργικός, φωτεινός και σε έμπνευση, σε ό, τι και να κάνει, έμπνευση ακόμα και για να μαγειρέψουμε ένα φαγητό, να φτιάξουμε έναν καφέ, αυτό για μένα είναι επιτυχία. Ένας άνθρωπος ο οποίος δεν είναι έτσι, δηλαδή δε ζει σε ροή, αλλά είναι σφιγμένος ακόμα κι αν είναι ο πλανητάρχης είναι αποτυχημένος.

Ο ερωτευμένος όμως πολλές φορές οδηγείται και στην αυτοκαταστροφή αν το ζει πολύ έντονα και δεν μπορεί να το ελέγξει...

Είναι αυτό που ξεκινήσαμε να λέμε, θυμάσαι που μου είπες πριν ότι υπάρχει μια αντίφαση όταν μίλησα για τα χαμηλά, ο ερωτευμένος λοιπόν που δεν έχει απλώσει καλές ρίζες μέσα στο έδαφος, αλλά κατευθείαν δίνει ύψος στα κλαδιά του, κινδυνεύει πραγματικά με τον πρώτο άνεμο να γκρεμιστεί, να σπάσει σαν εκείνα τα δέντρα που δεν έχουνε μεγάλη αντοχή. Θα αναφέρω, έτσι για πλάκα κιόλας ένα στιχάκι από τα Ημισκούμπρια που λέει: «Τι κι αν είμαι ομορφάντρας και υπέρλαμπρος αστέρας, αυτή είναι η πεντάμορφη κι εγώ είμαι το τέρας». Ο ερωτευμένος, παρότι γνωρίζει, στην συγκεκριμένη περίπτωση, ότι αντικειμενικά είναι υπέρλαμπρος αστέρας, επιτρέπει στον εαυτό του να αισθάνεται τέρας κι έτσι αναδύεται μέσα του ο έρωτάς του ως πεντάμορφη. Μόνο όποιος είναι διατεθειμένος να παραβλέψει, να θυσιάσει, την αυτονόητη, και ίσως πραγματική, αξία του είναι σε θέση να ερωτευτεί, μπορεί να δει κάποια άλλη ανθρώπινη ύπαρξη ως πεντάμορφη. Μόνο όποιος μηδενίζει το «εγώ» του επιτρέπει στο αεράκι της έμπνευσης να ριπίζει την ήρεμη θάλασσα της φτωχής καρδιάς του. Αλλιώς τον καταδυναστεύουν τα παιδιά του, τα δημιουργήματά του, αποκτά μια στείρα ταυτότητα και όπως στην περίπτωση του Ουρανού, του Κρόνου και του Δία, του κλέβουν το βασίλειο του χαρίσματος και στερεύει η έμπνευση. Αυτή η αίσθηση του ότι «είμαι τέρας», ότι δεν είμαι τίποτα, είναι οι απαραίτητες ρίζες του δένδρου. Αλλιώς, αν αισθάνεσαι «κάτι», «κάποιος», στην πρώτη χυλόπιτα που θα φας θα σπάσεις. Σύμφωνοι; Ενώ διαφορετικά δίνεις ύψος, πετάς κλαδιά και δεν πληγώνεται ο εγωισμός.

Στην πορεία ενός ανθρώπου παίζει ρόλο το ταλέντο ή η σπουδή ή το περιβάλλον και δη στη μουσική;

Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι τα καταφέρνουν καλύτερα με τον κόπο και άνθρωποι οι οποίοι τα πετυχαίνουν καλύτερα με το κόλπο! Και τα δυο αυτά καλά είναι αναλόγως τι μπορεί ο καθένας. Τώρα, για να πω την αλήθεια, σε ζητήματα σαν τη μουσική, ας πούμε, και σαν το τραγούδι, νιώθω ότι αν απουσιάζει τελείως το χάρισμα όσο κόπο και να καταβάλλει κανείς θα δυσκολευτεί πολύ. Δεν θέλω να απογοητεύσω τους εραστές της μουσικής, πολλές φορές υπάρχει το χάρισμα και δεν το ανακαλύπτουμε. Άλλωστε πιστεύω ότι το χάρισμα, πέρα απ’ αυτό που είναι δοσμένο, είναι κάτι το οποίο μπορεί ο καθένας να αποχτήσει εάν το ζητήσει! Μην απογοητεύεστε λοιπόν όσοι δεν έχετε ακόμα το χάρισμα μπορείτε να το ζητήσετε!

Πως γίνεται αυτό; Έτσι απλά το ζητάμε;

Ναι, ας μου ‘ρθει το χάρισμα! «Αιτείτε και δοθήσεται», ζητήστε το και θα σας δοθεί. Πες, θέλω να είμαι χαριτωμένος, να ‘χω αυτό που λέγαμε πριν, τη ροή. Ο κάθε ερωτευμένος είναι χαριτωμένος, τουλάχιστον συγκριτικά με τον εαυτό του όταν δεν είναι ερωτευμένος κι όταν έχει εκείνη την ξεραΐλα μέσα του, μόλις ερωτευτεί, γίνονται λίγο καλύτερα τα πράγματα.

Είστε αισιόδοξος άνθρωπος...

(γελώντας) Το ζήτησα αυτό, δεν το είχα ως χάρισμα! Μαθήτρια άκουγα DEAD CAN DANCE, ήμουν φανατική τους fan. Φλέρταρα με το πεσιμιστικό ρεύμα της μουσικής. Κυκλοφορούσα με το ανάλογο προσωπείο, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μόδα, κατάχλομη και σοβαρή και σνόμπαρα κάθε τι ζωντανό. Ερωτοτροπούσα με την απελπισία. Μετά κατάλαβα ότι αυτό ήταν ένα είδος αυτοκτονίας, ότι η απελπισία σκοτώνει το πνεύμα, πληγώνει το περιστέρι, ότι είναι το χειρότερο λάθος. Πόνεσα πολύ, δίψασα για ζωή και έφτασα να ζητώ λίγη αισιοδοξία. Δεν την είχα λοιπόν την αισιοδοξία εξ αρχής αλλά τη ζήτησα ως χάρισμα! Έχουμε ξεχάσει πραγματικά ότι, αυτό που λέμε έμπνευση, φωλιάζει εκεί. Αν θυμηθείς η Οδύσσεια του Ομήρου ξεκινάει με την εξής φράση «Άνδρα μοι έννεπε μούσα πολύτροπον, καλεί την μούσα, δηλαδή την έμπνευση. Σήμερα έχουμε ξεχάσει ότι τα πράγματα γίνονται έτσι, πάμε όλα να τα κάνουμε μέσω του κόπου, της λογικής και της εμπιστοσύνης στις στρατηγικές μας, στο μυαλό μας, γι’ αυτό υπάρχει αυτή η ξεραΐλα, γι’ αυτό δε ζούμε τελικά τη ροή. Με πειράζει που αυτός ο κόσμος στεγνώνει μ’ αυτόν τον τρόπο. Αυτό το πράγμα με πειράζει, γιατί πραγματικά μπορούμε να κάνουμε θαύματα. Όλοι λίγο πολύ στη ζωή μας έχουμε κάνει θαύματα, όταν αφήσαμε τον εαυτό μας να απουσιάσει λίγο, αυτό τον εαυτό που λέει, έτσι πρέπει να το κάνεις, όταν χαλαρώσαμε, όταν ονειρευτήκαμε, όταν επιθυμήσαμε, όταν προσευχηθήκαμε, όταν ευχηθήκαμε, όταν ζητήσαμε.

Αυτό δημιουργεί στις μέρες μας κι ένα κενό επικοινωνίας;

Βέβαια, γιατί και την επικοινωνία εκεί την έχουμε εντάξει. Ψάχνουμε όλα να τα κάνουμε με συνταγές. Όλα να είναι καθοδηγημένα. Στο τραγούδι να βγουν οι τραγουδιστές από ακαδημίες, ή τα ζευγάρια να προκύψουνε από προξενιά, όχι από έρωτα. Αν το παρατηρήσεις από παντού πυροβολείται αυτή η οδός και αυτό γίνεται από υπερβολική εμπιστοσύνη από τη μια στις εγκεφαλικές δυνάμεις του ανθρώπου κι από την άλλη από υπερβολική απιστία στο χάρισμα.

Είστε άνθρωπος του ρίσκου;

Μου αρέσει πιο καλά η λέξη τύχη...

Προκαλείτε την τύχη σας λοιπόν;

Αφήνομαι στην τύχη μου Αφήνομαι, και μ’ αρέσει πάρα πολύ μια κουβέντα του πατέρα Παΐσιου, που έλεγε, σαν ανέκδοτο, «ρε παιδιά, το παρατσούκλι του Θεού είναι τύχη!”. Δηλαδή αν δεν αφήσεις και λίγο τα πράγματα να γίνουν και όλα νομίζεις ότι μπορείς να τα κάνεις μόνος σου, πως θα βάλει το χέρι του ο ουρανός; καμιά φορά βλέπεις τα πράγματα που φαίνεται ότι πηγαίνουν στραβά, ενώ αν αφεθείς και δε νευριάσεις και πεις οk, σου συμβαίνει το καλό. Όλα γίνονται για κάποιο λόγο, λίγο πιο χαλαροί να είμαστε.

Όταν ερμηνεύετε κατά κοινή ομολογία δίνεστε πάρα πολύ, δεν είναι ψυχοφθόρο αυτό;

Κάποιες φορές μ’ έχει απασχολήσει μήπως το παρακάνω κιόλας και για λόγους οικονομίας από κάθε άποψη, και οικονομίας κούρασης, δικής μου, αλλά και μήπως κουράσω τον ακροατή, γιατί σήμερα γενικά κυκλοφορεί η άποψη τα πράγματα να ‘ναι λίγο light, με την ίδια έννοια που πρέπει να τρως ένα γιαούρτι light ας πούμε, ίσως θα ‘πρεπε κι η ερμηνεία να ‘ναι πιο light, αλλά εγώ δεν το κρύβω ότι αυτό το κάνω γιατί εκμεταλλεύομαι τη δυνατότητα που έχω εκείνη τη στιγμή. Να ακουμπήσω πραγματικά όλο αυτό το αίσθημα που κουβαλώ, μια που δεν έχουμε πολλές φορές την ευκαιρία στην καθημερινή μας ζωή να το κάνουμε αυτό. Αισθάνομαι ένας τυχερός άνθρωπος που μπορώ και το κάνω και εκφράζομαι έτσι και αν αυτό οδηγεί και σε επικοινωνία ακόμα καλύτερα, αλλά και μόνη μου να είμαι πάλι το ίδιο κάνω, έτσι τραγουδάω.

Είναι και μια μορφή λύτρωσης;

Οπωσδήποτε, κουρδίσματος, καλού κουρδίσματος. Το αηδόνι, άμα προσέξεις, δεν έχει ακροατήριο, είναι στο δέντρο και, όπως λέμε, εντός εισαγωγικών οι μουσικοί μεταξύ μας “αυτός τα ‘χωσε”, δεν κράτησε τίποτα, τα ‘δωσε όλα, έτσι κάνει και το αηδόνι, τα δίνει όλα εκείνη την ώρα, ούτε σκέφτεται γιατί το κάνει, το ‘χει και το κάνει.

Μόνο το συναίσθημα χρειάζεται για να αντεπεξέλθει κανείς σε μία ερμηνεία;

Το συναίσθημα... και χωρίς το «συν»... Το αίσθημα. Έχω γίνει λίγο καχύποπτη τελευταία γιατί και τα συναισθήματα αποδείξανε οι επιστήμονες ότι είναι σκέτη χημεία, ότι κατοικοεδρεύουν σε ένα συγκεκριμένο σημείο του εγκεφάλου, το οποίο άμα στο αφαιρέσουν ή στο πειράξουν, πάνε και τα συναισθήματα και οι αγάπες και όλα. Γι’ αυτό το βγάζω το «συν» για να αποκλείσω αυτή την περίπτωση, μιλάω γι’ αυτό που λέγεται καρδιά. Αυτό που εκείνη την ώρα που τραγουδάς, πολλές φορές αρχίζει και χτυπάει, εκείνο μ’ αρέσει να κάνει την κυριότερη δουλειά όταν τραγουδάω.

Είναι δύσκολη δουλειά; Είναι δύσκολος ο χώρος του τραγουδιού;

Κοίταξε να δεις, η δουλειά είναι δύσκολο πράγμα γενικά... Το αηδόνι δεν έχει την αίσθηση ότι δουλεύει, έχει την αίσθηση ότι διασκεδάζει. Όταν δουλεύει κανείς έτσι, κουρδίζεται η καρδιά και μετά δεν κουράζεται, τρέφεται απ’ αυτό το πράγμα, δεν κουράζει δηλαδή η δουλειά, κουράζει η δουλειά χωρίς αγάπη... Η δουλειά από μόνη της και σαν λέξη μοιάζει λίγο αγγαρεία!

Διαβάζετε...

Όχι πολύ, ειλικρινά, συνήθως δεν τα τελειώνω τα βιβλία, έχω μία σχέση τέτοια, να παίρνω να διαβάζω ότι μ’ ενδιαφέρει, να πηδάω σελίδες... Όπως κάνεις μία βόλτα και δεν κοιτάς όλες τις βιτρίνες, όλα τα τοπία, κοιτάς αυτά που σου κλέβουν την προσοχή, έτσι διαβάζω...

Ταξιδεύετε;

Ναι, πολύ.

Τα ταξίδια και τα βιβλία μας βοηθούν να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι;

Όχι από μόνα τους, Ξέρω ανθρώπους δηλαδή που ταξιδεύουν και που διαβάζουν και που δεν παίρνουν τίποτα και ξέρω κι άλλους που ταξιδεύουν και διαβάζουν λιγότερο και παίρνουν πράγματα. Έρχεται στο νου μου ένα διήγημα του Βιζυηνού, που κάναμε στο σχολείο, πιτσιρίκια, «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» που μιλούσε για έναν παππού, ο οποίος είχε παραμυθιάσει τον εγγονό του ότι είχε ταξιδέψει σ’ όλο τον κόσμο και του ‘λεγε εμπειρίες φοβερές, κι ο εγγονός τον είχε κάνει μύθο τον παππού, και κάποια στιγμή ήρθε η ώρα να πεθάνει ο παππούς και του εξομολογήθηκε, ότι δεν είχε πάει πουθενά ποτέ και το μόνον της ζωής του ταξείδιον ήταν ο θάνατός του βέβαια!

Θλιβερό!

Καθόλου θλιβερό, γιατί άμα το διαβάσεις, θα δεις ότι πραγματικά ο παππούς ήταν πολύ ταξιδεμένος, τώρα πως τα κατάφερε κι έκανε τόσα ταξίδια χωρίς να τα κάνει, ήταν σπουδαίο! Γιατί η καρδιά του φαίνεται, ο νους του ήταν πολύ ελεύθερος και ταξιδιάρης. Η γιαγιά τον είχε κλεισμένο στο σπίτι, δεν τον άφηνε να ταξιδέψει, αλλά αυτός ταξίδευε, νοερά, με τη φαντασία του.

Έχετε αναφερθεί στις έντονες εμπειρίες που ζήσατε στη Θεσσαλονίκη και κάπως θέλατε να ξεφύγετε... Εξακολουθεί να συμβαίνει αυτό; Είναι η φυγή ένας τρόπος να αφήνουμε τις αναμνήσεις πίσω μας;

Ναι, εμένα μου ‘κανε πολύ καλό αυτό, δυσκολεύτηκα στην αρχή, ήμουνα πολύ δεμένη με τη Θεσσαλονίκη. Δεν έχει σημασία αν πήγα στην Αθήνα. Θα μπορούσα, τώρα πια, να ζήσω οπουδήποτε. Όλο το ζήτημα ήταν πως θα κοπεί ο ομφάλιος λώρος και νομίζω ότι έδωσε πολλούς πόντους σ’ αυτό το αίσθημα ελευθερίας που έλεγα πριν, γιατί, ο άνθρωπος καλό είναι σιγά σιγά μεγαλώνοντας, να έχει ολοένα και λιγότερους δεσμούς, δηλαδή πράγματα που να τον κάνουν να νομίζει ότι δεν μπορεί να φύγει. Μ’ αυτήν την έννοια, εντάξει, καλό είναι να ‘χουμε τις αναφορές μας και τις μνήμες μας, αλλά να μην τα αισθανόμαστε σαν αλυσίδες που μας κρατάνε εκεί και δεν μπορούμε να φύγουμε, να κουνηθούμε. Μ’ άρεσε γιατί μου κούνησε τα δεδομένα, αυτή την ταυτότητα που έλεγα πριν, που ήξερα ότι είμαι αυτό το πρόσωπο, που ζει εκεί, με αυτούς τους φίλους, όλη τη ζωή, έφυγα λοιπόν και ένιωσα ελεύθερη, πέταξα, ας πούμε. Τώρα δε με νοιάζει, όπου και να ζήσω είναι καλά, κι εδώ ακόμα, πίσω στη Θεσσαλονίκη που δεν θα είναι όπως ήταν.

Είπατε για δεσμούς...

Πρέπει να κάνουμε τους δεσμούς να μην είναι δεσμοί.

Και με τους ανθρώπους;

Όπως ο Οδυσσέας ήθελε να γυρίσει στην Πηνελόπη και καλά έκανε, δεν έχασε τη μνήμη του, δεν ξέχασε την πατρίδα του, έτσι δεν πρέπει να ξεχάσουμε τον προορισμό μας, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας εμποδίζει να κάνουμε όλο το ταξίδι. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να δημιουργούμε σχέσεις εξάρτησης, δηλαδή να φυλακίζουμε ο ένας τον άλλον.

Πως βλέπετε τη μουσική βιομηχανία στις μέρες μας;

Όπως όλες τις βιομηχανίες, δηλαδή με πειράζει το ότι έχει καθιερωθεί η λέξη προϊόν, όχι ότι δεν ισχύει, από την στιγμή που κάτι πωλείται, αλλά παλιά χρησιμοποιούσαμε κι άλλες λέξεις, λέγαμε το δημιούργημα, λέγαμε το έργο, λέγαμε, το τραγούδι, σήμερα τείνουμε να απομονώσουμε αυτή τη λέξη, να φυλακίσουμε όλη την έννοια εκεί, το προϊόν, όχι μόνο στα λόγια μας αλλά και στην πράξη, δηλαδή το τραγούδι αντιμετωπίζεται ως προϊόν. Βλέπω ότι ο κόσμος δυσανασχετεί, διψάει για πιο καρδιακά πράγματα, για περισσότερη ουσία. Η αγορά θέλει να δυσφημίσει το ρόλο του τραγουδιού, να πει ότι το τραγούδι δεν είναι έτσι, το τραγούδι είναι ένα προϊόν στο ράφι, το οποίο το παίρνουμε και το κάνουμε ότι θέλουμε και το πουλάμε όπως θέλουμε. Θα δείξει, εγώ είμαι αισιόδοξη πάντως.

Υπάρχει τον τελευταίο καιρό μια έξαρση στη δημιουργία μικρών εταιριών. Είναι το μέλλον;

Εμένα μ’ αρέσει αυτό, δίνει μια ελευθερία επίσης. Ο τρόπος που είχαν χειριστεί το μονοπώλιό τους οι εταιρίες είχε γίνει πολύ ενοχλητικός. Τα cd είναι πάρα πολύ ακριβά, απ’ τη μια φωνάζουνε ότι πειράζει η πειρατεία, απ’ την άλλη ο μέσος καταναλωτής δεν έχει ν’ αγοράσει, τόσο ακριβά που πωλούνται τα cd, το προϊόν. Καλά κάνει και γίνεται έτσι, αρκεί να γίνει προς όφελος του προϊόντος, δηλαδή να φτηνύνουν τα cd, να φτάσει η μουσική στ’ αυτιά του κόσμου γιατί δε φτάνει, ακούγεται μόνο η μουσική που αποφασίζουν κάποιοι. Αν είναι για να φύγει απ’ αυτό το μηχανισμό το τραγούδι, για να ελευθερωθεί και για να μπορεί να συναντήσει τους φίλους του, τους ακροατές, μακάρι πολύ χαίρομαι.

Επίσης υπάρχει το ίντερνετ. Πολλοί δημιουργοί σκέφτονται να προωθούν τη δουλειά τους μέσω διαδυκτίου, να χρησιμοποιούν μουσικά site όπως ο kithara. gr, όπου γίνεται ανταλλαγή απόψεων, μουσικής, στίχων κ. ο. κ. Θα το χρησιμοποιούσατε το ίντερνετ για να προωθήσετε τη δουλειά σας;

Γιατί όχι; Πολύ ευχαρίστως! Ό, τι θα μπορούσε να εξυπηρετήσει την επικοινωνία με τον κόσμο, που είναι ο πρώτος στόχος. Κάνοντας και μία παρένθεση, Τον καλλιτέχνη, όταν έρχεται η ώρα να διαπραγματευτεί τα οικονομικά του, καθόλου δεν τον απασχολούν τα οφέλη τα οικονομικά και τα εμπορικά που θα έχει, αυτός καίγεται εκείνη τη στιγμή να παιχτεί όμορφα το τραγούδι, να ολοκληρωθεί το έργο και να φτάσει στον κόσμο. Ακριβώς εκεί πατήσανε οι άνθρωποι που χειρίστηκαν περισσότερο το εμπορικό μέρος και το αποτέλεσμα είναι αυτό που είναι. Γι’ αυτό επαναλαμβάνω, ότι αν μπορεί να απελευθερωθεί από τέτοιες διαδικασίες, όπως μέσα από αυτό το site ή γενικότερα μέσω διαδικτύου, εγώ εγκρίνω κι επαυξάνω. Είναι δυνατόν να κάτσει κάποιος και να πει ας φτιάξω ένα τραγούδι για να λύσω το βιοποριστικό μου πρόβλημα; Όχι, το γράφει την ώρα που κάτι νιώθει.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για τα νέα παιδιά; Τι θα ‘πρεπε να προσέξουν;

Οι κίνδυνοι είναι να παγώσει η καρδιά, όλες οι διαδικασίες, ακόμα και οι σχέσεις, οι μεταξύ τους σχέσεις, να γίνονται εγκεφαλικά. Καθώς ζούμε στην εποχή της υπέρ-πληροφόρησης πρέπει να προσέχουμε να φιλτράρεται η κάθε πληροφορία που λαμβάνουμε, απ’ αυτό που λέμε καρδιά. Ας είσαι λίγο πιο ελεύθερος, μη χειραγωγείσαι εύκολα. Αυτό το βλέπω στα νέα παιδιά, ωστόσο είμαι πολύ αισιόδοξη γιατί ακριβώς, από τη μια βλέπω ότι άγονται και φέρονται πολύ εύκολα, γιατί είναι παιδιά της διαφήμισης, αλλά μου φαίνονται από την άλλη και πολύ φλογερές καρδιές, αυτές οι νέες γενιές, ερωτιάρηδες, και νομίζω ότι αυτό θα τους γλιτώσει.

Έχετε μία σχέση με τον έρωτα πολύ έντονη...

Ε, φυσικά, με τι άλλο; Μιλάω για τον έρωτα, για το αίσθημα αυτό που ζητάμε όλοι, γιατί τι άλλο ζητάμε; Αυτό ζητάμε απ’ όλα κι απ’ τη μουσική κι από τις σχέσεις κι απ’ τις θρησκείες. Λοιπόν, τώρα ακόμη κι εκεί, προσπαθεί να περάσει η άποψη, ότι κι ο έρωτας είναι προϊόν, ότι σχετίζεται μόνο με την μόδα, με το σώμα, με τα γυμναστήρια, με τις εκκρίσεις και με τις κρίσεις... Δε μιλάμε γι’ αυτόν τον έρωτα.

Σε μια οικογένεια όπου δύο αδερφές κάνουν το ίδιο επάγγελμα πως χειρίζεστε τη σχέση του ανταγωνισμού;

Μέχρι στιγμής κινηθήκαμε σ’ ένα χώρο, όπου η καθεμία πήρε διαφορετικό κομμάτι. Μπορεί να είναι πολύ συγγενή τα κομμάτια μας, όπως είμαστε και οι ίδιες, αλλά όπως χωρέσαμε μέσα στο σπίτι μας, έτσι χωρέσαμε και στο τραγούδι σα να ‘ναι σπίτι μας. Εντάξει, ανθρώπινα, πολλές φορές βρισκόμαστε στον πειρασμό να θεωρήσουμε ότι κάτι μας ανήκει και μας το παίρνει ο άλλος, αλλά η αγάπη τα ξεπερνάει όλα!

Τι φιλοδοξίες έχετε για το τραγούδι, για σας;

Ό, τι πιο μεγάλο μπορώ να πετύχω.

Πως το ορίζετε το μεγάλο εσείς;

Γι’ αυτό ακριβώς το είπα έτσι, κάπως ρευστά, γιατί δεν το ορίζω. Μπορεί το πιο μεγάλο που μπορώ, να είναι αυτό που έκανα ως τώρα, μπορεί να είναι περισσότερο. Θα ήθελα να μπορέσω να κάνω το μεγαλύτερο που μου αντιστοιχεί. Όχι περισσότερο απ’ αυτό ούτε λιγότερο απ’ αυτό. Δε θα ‘θελα να σταθώ τσιγκούνα δηλαδή σε σχέση με το χάρισμά μου, ξέρεις, μ’ αυτή την ψευτοεγκράτεια, ας πούμε, και την ψευτοταπείνωση. Να είμαι όποιο είναι το μέτρο μου.

Κουβαλάμε μέσα την πατρίδα μας, όποια και να ‘ναι αυτή; Και τι είναι η πατρίδα;

Η πατρίδα είναι η καρδιά. Είναι η Ιθάκη που εκεί μέσα κάθεται η Πηνελόπη και δουλεύει ασταμάτητα, να γυρίσουμε εκεί, γιατί, αν γυρίσουμε σ’ αυτή την πατρίδα όλοι οι άνθρωποι, τότε η σκοπιά θα μπορεί να παραμείνει αφύλαχτη, δε χρειάζονται σύνορα. Άλλωστε αυτό που ονομάζουμε τώρα εγώ κι εσύ πατρίδα, η Ελλάδα δηλαδή, ως ελληνισμός, ως ελληνικό πνεύμα, αυτό το πνεύμα είχε πάντα και η αρχαία Ελλάδα, δηλαδή μπορεί να λέγανε «πας μη Έλλην βάρβαρος», αλλά από την άλλη μεριά οποιοσδήποτε είχε το ελληνικό πνεύμα ήταν Έλληνας, δεν χρειαζόταν να είναι η γιαγιά σου απ’ τα Τρίκαλα για να είσαι Έλληνας. Μπορούσε να είναι η γιαγιά σου από το Περού, ας πούμε, αλλά αν είχες το ελληνικό πνεύμα, αν λάμβανες δηλαδή ελληνική παιδεία, ήσουν Έλληνας. Η ελληνική παιδεία τότε είχε ένα πάρα πολύ ευρύ πνεύμα, το ευρύτερο σ’ όλο τον κόσμο, μακάρι να ξαναγίνονταν τα πράγματα έτσι, δηλαδή να υπήρχε ένα τέτοιο πνεύμα το οποίο να μπορούσε να ενώσει όλο τον κόσμο μέσα απ’ την καρδιά και να γίνει αφύλαχτη η σκοπιά.

Ποια είναι τα σχέδιά σας;

Δεν συνηθίζω να κάνω σχέδια. Μου αρέσει να ζω το παρόν.

Θα μας δώσετε μία συμβουλή, για τα παιδιά που θα διαβάσουν τη συνέντευξη;

Να ζητάνε το χάρισμα, να μην κολλάνε πάρα πολύ στην παρτιτούρα.

Δεν είναι καλή η παρτιτούρα;

Καλή είναι και η παρτιτούρα, βοηθάει, αλλά εκεί βρίσκονται μόνο οι ταμπέλες για το πως να φτάσεις από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη, αν κάτσεις και διαβάσεις την ταμπέλα που λέει «Προς Θεσσαλονίκη», θα δεις τη Θεσσαλονίκη;

Όχι...

Θα δεις μόνο τη λέξη «Θεσσαλονίκη», αυτό είναι κι η παρτιτούρα. Εύχομαι λοιπόν και προτείνω στους αναγνώστες και στους ακροατές ν’ ακολουθούν το περιστέρι εκείνο που πέρασε από τις Συμπληγάδες όπως έκανε το πλοίο των Αργοναυτών κι έτσι γλίτωσε τη συντριβή. Θα χρειαστεί ίσως να θυσιάσει κάτι από το σκαρί της η Αργώ αλλά χαλάλι, γιατί έτσι θα ανοιχτεί στην απέραντη θάλασσα, έτσι η Μαύρη Θάλασσα θα γίνει Εύξεινος Πόντος.

Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ!

Να ‘στε καλά!

Προσωπικά εργαλεία
Χώροι ονομάτων

Παραλλαγές
Ενέργειες
Πλοήγηση
Εργαλειοθήκη