Η εξέλιξη του σεραϊσμού - Σένμπεργκ, Μπεργκ, Βέμπερν (chcome)
Ο σεραϊσμός ήταν η πρώτη συνθετική αρχή που εμφανίστηκε ως εναλλακτική λύση της τονικής δομής της μουσικής. Αναπτύχθηκε από τρεις μουσικούς, τον Σένμπεργκ, τον Μπεργκ και τον Βέμπερν.
Για τον Σένμπεργκ ο σεραϊσμός ήταν ένα μέσο αποκατάστασης της τάξης σε αυτό που θεωρούσε χαοτικό κι αυθαίρετο μουσικό κόσμο. Πέρασε στην ελεύθερη τονικότητα με τον κύκλο τραγουδιών "το βιβλίο των κρεμαστών κήπων" (1908).
Το έργο του αυτό αποτελούσε μια ριζοσπαστική εκκίνηση, ξεκινώντας με τη φράση "αισθάνομαι τον αέρα ενός άλλου πλανήτη".
Η μουσική του καριέρα ήταν ταραχώδης με περιόδους φρενήρους παραγωγικότητας αλλά και με περιόδους μεγάλων παύσεων.
Με την πρόοδο του σεραϊσμού ο Σένμπεργκ πέτυχε τελικά μία μερική λύση στην κωδικοποίηση και στον έλεγχο της ατονικότητας που τον παίδευαν για καιρό. Ήταν μία απο τις σημαντικότερες προόδους της μουσικής του 20ου αιώνα.
Έχοντας πια αποδείξει την ισχύ της σεραϊκής τεχνικής, ο Σένμπεργκ έστρεψε την προσοχή του σε τρόπους ενσωμάτωσης της παραδοσιακής αρμονίας στο πλαίσιο του 12τονου αλλά μέχρι και το τέλος της ζωής του απέτυχε να συμφιλιώσει την επαναστατική του τεχνική με μια αρμονική τάξη, συμβατή με αυτήν του τονικού παραδοσιακού συστήματος.
Για τον Μπεργκ ο σεραϊσμός αποδείχθηκε ιδανικός καθώς του έδινε πολύ μεγαλύτερη ελευθερία στη χρήση της 12τονης τεχνικής.
Καθόλη τη διάρκεια της καριέρας του ο Μπεργκ διατήρησε κάποιους δεσμούς με τις παραδοσιακές τονικές ιδέες, όπως επίσης προχώρησε και στην εκτεταμένη χρήση των συμμετρικών μορφών και του αριθμητικού συμβολισμού.
Ο Βέμπερν ήταν ο πιο προσηλωμένος και ο πιο προνοητικός συνθέτης από τους τρεις σεραϊστές. Οι συνθέσεις του είναι μικρές και εκφραστικά φειδωλές. Η μουσική του φαίνεται αυστηρή κατά την πρώτη ακρόαση αλλά μια προσεκτικότερη παρακολούθηση αποκαλύπτει τις λεπτομέρειες που είναι πολύ βασικές στη μουσική του σκέψη.
Η πιο εκταταμένη του σύνθεση είναι η "Δεύτερη Καντάτα" (1943) που διαρκεί 15 λεπτά και από την άλλη τα "Τρία κομμάτια για τσέλο και πιάνο" (έργο 11) μπορούν να εκτελεσθούν σε λιγότερο από δύο λεπτά.
Το περιεχόμενο των μουσικών διαστημάτων του είναι περιορισμένο αποτελούμενο κυρίως από μείζονα και ελάσσονα τρίτα κι ημιτόνια, πράγμα που κάνει την αρμονική πλευρά να μοιάζει στατική, με ελάχιστες αλλαγές.
Τα πιο δυναμικά του στοιχεία είναι η μελωδική μεταβολή των διαστημάτων, χρησιμοποιώντας αλλαγές οκτάβων και αναστροφές για διαφορετική κατανομή των φθογγοσήμων.
Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό του Βέμπερν είναι η επιθυμία του να ενώσει τις στενής και ευρείας κλίμακας δομές, χρησιμοποιώντας μία κοινή οργανωτική μέθοδο. Ο Βέμπερν περιέγραφε αυτήν την ενιαία συνθετική σκέψη ως "νόμο".
Από τους τρεις παραπάνω συνθέτες ο Βέμπερν ήταν ο πιο πρωτοπόρος. Ωστόσο και για τους τρεις τους ο σεραϊσμός παρέμεινε μερικώς ένα μέσο οργάνωσης και ελέγχου του τόνου.
Χρειάστηκαν οι προσπάθειες μιας νεότερης γενιάς συνθετών για την πλήρη υλοποίηση των δυνατοτήτων του σεραϊσμού.
Ο σεραϊσμός ήταν η πρώτη συνθετική αρχή που εμφανίστηκε ως εναλλακτική λύση της τονικής δομής της μουσικής. Αναπτύχθηκε από τρεις μουσικούς, τον Σένμπεργκ, τον Μπεργκ και τον Βέμπερν.
Για τον Σένμπεργκ ο σεραϊσμός ήταν ένα μέσο αποκατάστασης της τάξης σε αυτό που θεωρούσε χαοτικό κι αυθαίρετο μουσικό κόσμο. Πέρασε στην ελεύθερη τονικότητα με τον κύκλο τραγουδιών "το βιβλίο των κρεμαστών κήπων" (1908).
Το έργο του αυτό αποτελούσε μια ριζοσπαστική εκκίνηση, ξεκινώντας με τη φράση "αισθάνομαι τον αέρα ενός άλλου πλανήτη".
Η μουσική του καριέρα ήταν ταραχώδης με περιόδους φρενήρους παραγωγικότητας αλλά και με περιόδους μεγάλων παύσεων.
Με την πρόοδο του σεραϊσμού ο Σένμπεργκ πέτυχε τελικά μία μερική λύση στην κωδικοποίηση και στον έλεγχο της ατονικότητας που τον παίδευαν για καιρό. Ήταν μία απο τις σημαντικότερες προόδους της μουσικής του 20ου αιώνα.
Έχοντας πια αποδείξει την ισχύ της σεραϊκής τεχνικής, ο Σένμπεργκ έστρεψε την προσοχή του σε τρόπους ενσωμάτωσης της παραδοσιακής αρμονίας στο πλαίσιο του 12τονου αλλά μέχρι και το τέλος της ζωής του απέτυχε να συμφιλιώσει την επαναστατική του τεχνική με μια αρμονική τάξη, συμβατή με αυτήν του τονικού παραδοσιακού συστήματος.
Για τον Μπεργκ ο σεραϊσμός αποδείχθηκε ιδανικός καθώς του έδινε πολύ μεγαλύτερη ελευθερία στη χρήση της 12τονης τεχνικής.
Καθόλη τη διάρκεια της καριέρας του ο Μπεργκ διατήρησε κάποιους δεσμούς με τις παραδοσιακές τονικές ιδέες, όπως επίσης προχώρησε και στην εκτεταμένη χρήση των συμμετρικών μορφών και του αριθμητικού συμβολισμού.
Ο Βέμπερν ήταν ο πιο προσηλωμένος και ο πιο προνοητικός συνθέτης από τους τρεις σεραϊστές. Οι συνθέσεις του είναι μικρές και εκφραστικά φειδωλές. Η μουσική του φαίνεται αυστηρή κατά την πρώτη ακρόαση αλλά μια προσεκτικότερη παρακολούθηση αποκαλύπτει τις λεπτομέρειες που είναι πολύ βασικές στη μουσική του σκέψη.
Η πιο εκταταμένη του σύνθεση είναι η "Δεύτερη Καντάτα" (1943) που διαρκεί 15 λεπτά και από την άλλη τα "Τρία κομμάτια για τσέλο και πιάνο" (έργο 11) μπορούν να εκτελεσθούν σε λιγότερο από δύο λεπτά.
Το περιεχόμενο των μουσικών διαστημάτων του είναι περιορισμένο αποτελούμενο κυρίως από μείζονα και ελάσσονα τρίτα κι ημιτόνια, πράγμα που κάνει την αρμονική πλευρά να μοιάζει στατική, με ελάχιστες αλλαγές.
Τα πιο δυναμικά του στοιχεία είναι η μελωδική μεταβολή των διαστημάτων, χρησιμοποιώντας αλλαγές οκτάβων και αναστροφές για διαφορετική κατανομή των φθογγοσήμων.
Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό του Βέμπερν είναι η επιθυμία του να ενώσει τις στενής και ευρείας κλίμακας δομές, χρησιμοποιώντας μία κοινή οργανωτική μέθοδο. Ο Βέμπερν περιέγραφε αυτήν την ενιαία συνθετική σκέψη ως "νόμο".
Από τους τρεις παραπάνω συνθέτες ο Βέμπερν ήταν ο πιο πρωτοπόρος. Ωστόσο και για τους τρεις τους ο σεραϊσμός παρέμεινε μερικώς ένα μέσο οργάνωσης και ελέγχου του τόνου.
Χρειάστηκαν οι προσπάθειες μιας νεότερης γενιάς συνθετών για την πλήρη υλοποίηση των δυνατοτήτων του σεραϊσμού.
* Σημείωση: Και ο Βεμπερν και ο Μπεργκ ήταν μαθητές του Σένμπεργκ
